Rolnictwo, pierwsza i najstarsza forma gospodarki człowieka, przetrwało przez tysiące lat. Na przestrzeni wieków metody upraw i hodowli zmieniały się, ale rolnictwo pozostało podstawową działalnością człowieka. Dzisiaj, mimo postępu technologicznego, problemów związanych z rolnictwem nie brakuje. Globalne ocieplenie, zanieczyszczenie i utrata bioróżnorodności to tylko niektóre z problemów, które utrudniają funkcjonowanie sektora rolnego. Wiele dzisiejszych sposobów produkcji żywności zagraża zdrowiu ludzi, zwierząt i środowiska. W tym artykule przyjrzymy się rozwiązaniom, jakie rolnicy stosują w celu ochrony środowiska, a także tematom związanym z rolnictwem, które obecnie dominują na arenie międzynarodowej.
Ochrona przyrody w rolnictwie
Tradycyjne sposoby rolnictwa opierają się na elementach „ekologicznych”. Pola uprawne porastające roślinami, takimi jak koniczyna, łubin czy facelia, pozwalają poprawić jakość gleby, a tym samym plonów. „Zieleń” taka jak ta pozwala rolnikom na zmniejszenie użycia nawozów i pestycydów oraz zapobieganie wypłukiwaniu się gleby i erozji. Osoby zajmujące się rolnictwem zaczynają dostrzegać coraz większe korzyści wynikające z uprawy roślin bez użycia syntetycznych nawozów i pestycydów – tak zwane rolnictwo ekologiczne. Wspólnym celem jest uzyskanie zrównoważonego systemu rolnictwa, w którym gleba jest źródłem życia dla wielu organizmów, a człowiek nie zamienia jej w „fabrykę” produkcji żywności.
Inne nowoczesne sposoby ochrony środowiska w rolnictwie to między innymi: rotacja upraw, zrównoważone zarządzanie poziomem wody, sadzenie stref wyrównujących ciśnienie glebowe i unikanie powszechnego ciągnięcia maszyn przez pola. Nowoczesne technologie, takie jak ruchome tunele, osłony przeciw gradowi, systemy nawadniania kroplowego i automatyczne urządzenia do nawożenia i ochrony przed szkodnikami, pozwalają na otrzymanie większych plonów przy mniejszym zużyciu wody i zapobieganiu powodziom.
Nowoczesne metody ochrony przyrody w sektorze rolnym przyczyniają się również do powstrzymania globalnego ocieplenia, poprawy jakości wody i powietrza, jak również do produkcji żywności wolnej od zanieczyszczeń chemicznych.
Główne problemy w rolnictwie
Nieodpowiedzialne działania człowieka i zmieniający się klimat prowadzą do poważnych problemów w sektorze rolnym. Jednym z głównych problemów jest utrata bioróżnorodności. Zabijanie owadów zapylających, nagłe zmiany pogodowe i stosowanie niebezpiecznych chemikaliów powodują eliminację dziesiątek gatunków zwierząt i roślin. Utrata bioróżnorodności z czasem wpłynie na możliwość produkowania większości żywności, a także przyczyni się do całkowitego wyniszczenia bioróżnorodności na Ziemi.
Innym wielkim problemem jest zanieczyszczanie wody. Zniszczone gleby, wytwarzane przez dziesięciolecia nawozy chemiczne i pestycydy, ostatecznie przedostają się do wód gruntowych i między jedzeniem, a wodą coraz częściej pojawiają się szkodliwe substancje. Wszechobecny chemiczny wpływ na środowisko naturalne i niszczący wpływ gospodarki, powoduje poważne obawy co do przyszłych możliwości uzyskania zdrowej żywności.
Dopłaty w rolnictwie
W rolnictwie, w przeciwieństwie do wielu innych dziedzin gospodarki, gdy rząd decyduje o przyznawaniu dopłat, staje się on częścią działalności rolniczej. Dopłaty w sektorze rolnym są powszechnie stosowane jako narzędzie polityki publicznej. Mają za zadanie zrekompensować rolnikom niższą rentowność pracy związanej z produkcją wysokiej jakości żywności, która jest potrzebna całej populacji. Jednak wiele z tych dopłat jest trudne do uzasadnienia, w szczególności te dla dużych producentów rolnych. Zasada pomocniczości Europa zawsze przywiązywała dużą wagę do odwoływania się do własnej pracy jako narzędzia wspierania rolnictwa. Jednak Europa pojawia się coraz więcej wątpliwości na temat aktualnego systemu dopłat.
Obecne przepisy odnośnie dopłat powodują, że niektórzy rolnicy otrzymują znaczne dopłaty do swoich upraw, niezależnie od liczby uprawianych hektarów. W niektórych krajach otrzymanie takich dopłat wiąże się również z pobieraniem ich przez osoby, które wcale nie zajmują się rolnictwem lub przekrzywianiem celów dostępu do ziemi oprócz produkcji żywności. Z biegiem czasu rośnie także świadomość, że wielu rolników na całym świecie zupełnie pomija fakt, że hodowla zwierząt lub uprawa konkretnych roślin może być szkodliwa dla środowiska naturalnego i zdrowia ludzkiego. Aktualny model polityki dopłat niechętnie wprowadza się technologie i innowacje, które zmniejszają wpływ rolnictwa na środowisko, jak chociażby wzrost produkcji żywności bez stosowania pestycydów i nawozów chemicznych.
Mit związany z biochemią i GMO
Chociaż biochemia i technologia rolnicza zrewolucjonizowały sektor rolny, w ostatnich latach pojawiły się problemy związane z genetycznie zmodyfikowanymi organizmami. Idea stworzenia organizmów inżynieryjnych, które byłyby odporniejsze na choroby i szkodniki, wydawała się dobrym pomysłem z punktu widzenia przyszłości rolnictwa. Jednak wkrótce okazało się, że coraz więcej badań wskazuje, że genetyczne modyfikacje mogą pochłaniać znaczne ilości zasobów naturalnych, takich jak woda, gleba i energię, a także wpływać na bioróżnorodność ekosystemów i ich ekologiczną równowagę .
Często podnoszonym argumentem na korzyść zmodyfikowanych genetycznie jest to, że takie produkty lepiej się sprzedają, ich produkcja jest łatwiejsza i można uzyskać większe plony i dochody, niż w przypadku produktów ekologicznych. Jednakże, biochemicy są coraz bardziej zaniepokojeni wpływem GMO na nasze zdrowie. Powszechnie stosowane metody uprawy i produkcji żywności wpływają na redukcję składników odżywczych i zwiększenie koncentracji substancji szkodliwych dla człowieka, takich jak tłuszcze trans i cukry.
Czy rolnictwo może zaspokoić rosnące potrzeby ludności?
W naszej globalnie rosnącej populacji, która w 2050 roku osiągnie 10 miliardów ludzi, produkcja żywności będzie jednym z największych wyzwań. Wymagane będą zrównoważone, skalowalne i trwałe systemy rolnicze, które będą zapewniać wystarczającą ilość jedzenia dla wszystkich. W tym celu konieczne jest wprowadzenie nowych technologii oraz innowacyjnych systemów uprawy i hodowli, które będą zrównoważone dla środowiska naturalnego. Wymagać będzie to wzrostu inwestycji w badania i rozwój, promowanie innowacyjnych rozwiązań i korzystania z nauki i technologii w celu uzyskania zdrowej i zrównoważonej żywności.
Podsumowanie
Rolnictwo to branża mająca ogromne znaczenie zarówno dla gospodarki, jak i życia ludzi na całym świecie. W celu zachowania równowagi między rozwijającym się rolnictwem a ochroną środowiska, wciąż występuje potrzeba nowych inwestycji i innowacji. Rolnicy, naukowcy i politycy muszą działać razem, aby opracować strategie i politykę, która doprowadzi do zrównoważonej i zdrowej przyszłości dla wszystkich jego uczestników.
